W gminie Jedwabno nietrudno o nieskażone dwuśladami leśne dukty i śródpolne ścieżki. Wyprawa rowerem w dowolnym niemal kierunku to zawsze wyjątkowa przyjemność, gdy dookoła głęboki las, co rusz jezioro lub czerwone od maków pola. Zwolennicy naturalnego podłoża będą zadowoleni, jeśli poszukują tras bez asfaltu czy polbruku pod kołami. Oczywiście jest także ścieżka pieszo – rowerowa, przygotowana i dla dzieci, oferująca dydaktyczną przygodę w postaci tablic traktujących o lesie. Jest także wiele naturalnych tras, po których można a nawet trzeba podróżować rowerem. Nie ma bowiem lepszej formy poznania dobrodziejstw jednej z najczystszych i bogatych przyrodniczo gmin w naszym kraju.
Wszędzie, gdzie pojedziecie traficie na ślady historii ? zabytkowe kościoły, przydrożne kapliczki, drewniane mazurskie domostwa i ślady obu ostatnich wojen. Poniżej kilka pierwszych propozycji, właściwie dla każdego cyklisty i w każdym wieku. W leśnych wioskach, po których często pozostały już tylko omszałe fundamenty czekają tajemnice. Małga, Omulewski Piecek, Czarny Piec, Piduń ? tam wciąż trwają Mazury z naszych snów. Odwiedzimy m.in. wie Małszewo, Waplewo, Burdąg, Jedwabno czy Szuć, zapadając w zieleń leśnych ostoi i skarby przeszłości.
-> MAPA GMINY JEDWABNO
TRASA: JEDWABNO – DŁUŻEK – Leśna ścieżka dydaktyczna
Długość: 3 km + 4km
Lasy Nadleśnictwa Jedwabno to jeden z najpiękniejszych zakątków Mazur, wielki, zwarty kompleks leśny pełen czystych jezior. Wielu turystów poszukujących nieskażonej przyrody, może wraz z dziećmi wybrać się na przejażdżkę Leśną ścieżką dydaktyczną przygotowaną przez Nadleśnictwo Jedwabno w okolicach mazurskiej, opisywanej jeszcze przez Melchiora Wańkowicza wsi Dłużek. Znajdziecie tu nawet olbrzymią, drewnianą rzeźbę postaci mazurskiego Smętka, który obrał sobie tą okolicę za siedzibę.
Opis trasy:
Dłużek zaistniał jeszcze przed 1742 rokiem jako tzw. wieś szkatułowa, której mieszkańcy płacili czynsze do prywatnej, książęcej kasy czyli szkatuły. Takie leśne osady tworzono na gruntach puszczańskich obsługiwanych przez niegdysiejszą pruską, państwową służbę leśną. Trasa ścieżki przebiega ciekawym, reprezentacyjnym dla tej części Mazur, mocno urozmaiconym pod względem ukształtowania terenu lasem. Ścieżka rowerowa Jedwabno ? Dłużek o długości ok. 3 km, przebiega wzdłuż drogi krajowej i przecina się ze ścieżką dydaktyczną ?Dłużek?. Utworzona została na dawnym pasie przeciwpożarowym. Szlak położony jest na początku miejscowości Dłużek, zaraz przy drodze z Jedwabna do Olsztyna. Ścieżka ma charakter pętli, jest dobrze oznakowana strzałkami kierunkowymi. Trasę można rozpocząć np. od pola namiotowego nad jeziorem Dłużek, lub dojechać z Jedwabna asfaltem ok 4 km. Wzdłuż szlaku ustawionych jest 18 tablic omawiających stanowiska edukacyjne. Każda tablica obejmuje stosowną do przystanku tematykę.
Z Jedwabna kierujemy się na szosę wiodącą do Olsztyna. Pierwsze 4 kilometry to trasa wiodąca od Jedwabna do wsi Dłużek. Tam właśnie przygotowano sporo tablic informacyjnych Leśnej ścieżki dydaktycznej traktujących o życiu lasu a rozpoczynającej się tuż przy wsi leżącej nad jeziorem o powierzchni 233,8 ha o tej samej nazwie. W pobliżu wygodne pole namiotowe na ok.200 miejsc położone nad brzegiem jeziora. Znajdziemy tu sklep spożywczy oraz bar z wyszynkiem oferujący ławy na tarasie z widokiem na jezioro. Do Jedwabna wracamy tą samą szosą.
Dysponując czasem i siłami można pojechać trochę dalej w kierunku Czarnego Pieca. Znajdują się tam bunkry i dalej przez las w kierunku jeziora Gim. Od jeziora, ok 2 km w kierunku Butryn znajdują się już tzw. ?Wrota Warmii?, to już granica konfesyjna i administracyjna między Mazurami a Warmią.
TRASA: JEDWABNO – NARTY
Długość: 4 km
Opis trasy:
Proponowana trasa rowerowa rozpoczyna się w miejscowości Jedwabno. Z Jedwabna należy kierować się drogą na Pasym po czym skręcić w prawo, gdzie miniemy Zespół Szkół i Gimnazjum w Jedwabnie. Szlak wiedzie przez zbożowe pola, jedziemy między starymi, pięknymi drzewami owocowymi rosnącymi wzdłuż polnego duktu. Gdzieniegdzie majaczy dach kryty czerwoną dachówką. Tuż za murowanymi domami droga prowadzi w prawo i wiedzie do niezwykle wysokiej, przeciwpożarowej wieży obserwacyjnej, którą można przy odrobinie samozaparcia pokonać ? widoki są tego warte, sięgają najdalszych zakątków gminy. Wracamy z powrotem na szlak, który dalej wiedzie między jabłoniami, gruszami i śliwami. W porze lata, gdy owoce są dojrzałe można ich skosztować, to darmowe i co najważniejsze całkowicie czyste posilenie przed dalszą podróżą.
Trasa wymaga nieco wysiłku, sporo tu wzniesień ale też spadków. Dojeżdżamy do skrzyżowania, skręcamy w lewo, tu widać już panoramę starej, mazurskiej wsi Burdąg, ok. 6 km na północ od Jedwabna, leżącej przy drodze Jedwabno ? Pasym. Szlak dostarcza wielu pozytywnych emocji, daje sporo radości z otaczających pejzaży, jakie zobaczyć można jedynie w książkach sprzed co najmniej 50 lat. Podążając dalej wjeżdżamy na skrzyżowanie, gdzie skręcamy w prawo. Przez pewien odcinek drogi, pomimo kolejnych rozstajów, cały czas trzymamy się prawej strony. Zobaczymy zbiornik wodny odwiedzany przez mieszkańców lasu. Łąki, które zazwyczaj tworzą zbiorowisko traw, ziół, tu mają zupełnie inny charakter, dogodny dla żurawich godów, które na terenie gminy Jedwabno można obserwować w różnych miejscach.
Chwilę potem dotrzemy do Ośrodka Wypoczynkowego ?Zacisze?, który położony jest nad wyjątkowym, niezwykle czystym jeziorem Świętajno. Można tu odpocząć, zjeść ciepły posiłek, schłodzić się w jeziorze. Ośrodek jest idealnym, rodzinnym miejscem wakacyjnym. Stąd mamy do wyboru dwie drogi powrotu do Jedwabna: tą samą trasą lub kierując się do głównej szosy Narty – Jedwabno, skręcamy w prawo, pokonując 4 km jesteśmy na powrót w Jedwabnie.
TRASA: JEDWABNO – DŁUŻEK – BINDUGA
Długość: 8 km. w jednym kierunku
Binduga, to stara mazurska nazwa dla miejsca leżącego nad rzeką, kanałem czy jeziorem, gdzie wiązano tratwy czy wiązki pni do spławu. W gminie Jedwabno miejsce takie znajdowało się nad jeziorem Dłużek. Binduga czyli wzniesienie położone w lesie nad brzegiem jeziora obecnie leży na terenie rezerwatu. Stanowi obowiązkowy cel wycieczek rowerowych. Zobaczymy tu fragment iście mazurskiego krajobrazu – wysokie i strome brzegi, w większości otoczone lasem. Binduga to dobre miejsce, gdzie można spędzić czas z rodziną czy przyjaciółmi. Pamiętamy, że jest to teren rezerwatu w więc obowiązuje cisza i spokój…
Opis trasy:
W miejscowości Jedwabno kierujemy się na trasę do Olsztyna. Pierwsze 4 kilometry to ścieżka rowerowa wiodącą od Jedwabna do wsi Dłużek. Znajdziemy tam sporo tablic informacyjnych leśnej ścieżki dydaktycznej traktujących o życiu lasu rozpoczynającej się tuż przy wsi leżącej nad jeziorem o powierzchni 233,8 ha i o tej samej nazwie. W pobliżu wygodne pole namiotowe na ok.200 miejsc położone nad brzegiem jeziora. Znajdziemy tu sklep spożywczy oraz bar z wyszynkiem oferujący ławy na tarasie z widokiem na jezioro.
Szlak biegnie przez całą wieś oraz dość ruchliwą szosą, wzdłuż której tuż za wsią, jadąc w kierunku Olsztyna warto zobaczyć pomnik przyrody jakim jest aż 36 dębów tzw. ? Alei dębowej?. Po przebyciu ok. 2 km. dojeżdżamy do miejscowości nazywanej Starym Dłużkiem. Duży budynek stojący po lewej stronie ulicy to niegdysiejsza szkoła, obecnie zamieszkała. Można pytać o mleko i twaróg prosto od krowy.
Jadąc dalej do mostku pod którym przepływa struga, zaraz za nią skręcamy w prawo. Droga z dawien dawna nazywana jest ?Drewnianą drogą?. Kierujemy się cały czas prosto wzdłuż linii jeziora. Prawdziwa atrakcja to dzikie plaże, gdzie można po prostu ochłonąć. Niebawem dotrzemy do szlabanu, sygnalizującego granicę rezerwatu – jeszcze nieco pod górkę i już widzimy niezwykłe miejsce, wynagradzające trudy wycieczki. Na pewno doskonałe na odpoczynek aby tą samą trasą wrócić do Jedwabna.
TRASA: NARTY – BURDĄG
Długość: 4 km
Opis trasy:
Ścieżka rowerowa rozpoczyna się w znanej, turystycznej miejscowości Narty zajmującej niepowtarzalny teren leśny otaczający równie słynne, niezwykle czyste jezioro Świętajno. Mazury pysznią się tu całą swoją krasą – krajobraz jest bardzo urozmaicony, bogaty wzniesieniami i równinami, dookoła ciągną się pola i gęste, sosnowe lasy.
Narty to miejscowość położona na wzgórzach morenowych, nad bardzo czystym jeziorem Świętajno inaczej Narty.Leśne ostoje słyną z grzybów i jagód rekordzistek Czyste powietrze, spokój i cisza gwarantują pełny relaks i wypoczynek. Turyści otrzymują tu możliwość profesjonalnej nauki nurkowania, windsurfingu czy jazdy konnej oferowanych w okolicznych ośrodkach wypoczynkowych.
Zaraz na początku wsi Narty, od strony Jedwabna, skręcamy w lewo – podjazd pod dość stromą górkę. Na szczycie wzniesienia, po prawej stronie mijamy Ośrodek Wypoczynkowy ?Zacisze? złożony z domków turystycznych o różnym standardzie. Ośrodek posiada pole campingowe, wyposażenie rekreacyjne, jak boiska do koszykówki, siatkówki, wypożyczalnię sprzętu wodnego. Dojeżdżamy do rozstaju dróg i dalej jedziemy prosto – cały czas kierujemy się utwardzoną, dość szeroką drogą. Po prawej stronie mijamy domki, a po lewej rozpasane łąki i zaraz wjeżdżamy w las.
Następna część trasy wiedzie przez gęste lasy. Dominują tu drzewa iglaste, ale występują także klony i brzozy. Droga jest w dobrym stanie, trasa jest o tyle łatwa iż jedziemy ciągle z góry, więc pokonujemy te odcinki bez wysiłku. Okoliczne lasy są ostoją zwierzyny łownej i chronionej, a także aż ok. 200 gatunków ptaków. Dojeżdżamy do skrzyżowania i skręcamy w lewo, za chwilę zobaczymy jezioro. Odtąd droga prowadzi cały czas brzegiem jeziora Burdąg o pow. 43,27 ha – ostoi wielu gatunków ptaków. Jadąc dalej brzegiem jeziora, po lewej stronie mijamy plantacje kukurydzy i dojeżdżamy do asfaltu we wsi Burdąg. Miejscowość położona jest ok. 6km. na północ od Jedwabna, przy drodze Jedwabno – Pasym. Zachowało się tu pięć domostw mazurskich, reszta zabudowy jest głównie murowana. Z Burdąga skręcamy w lewo kierując się na Jedwabno lub wracamy tą samą trasą do wsi Narty.
TRASA: JEDWABNO – LIPNIKI – MAŁSZEWO – BURDĄG – JEDWABNO
Długość: 11 km.
Opis trasy:
Jedenastokilometrowy szlak rozpoczyna się w miejscowości Jedwabno. W centrum można zostawić auto, jeśli przywieliśmy rowery. Jest to niewątpliwie atrakcyjna oferta dla turystów, aktywnie spędzających urlopy. Trasa jest nieco trudna ze względu na sporą długość i różne rodzaje nawierzchni. Początek trasy wiedzie drogą utwardzoną, dlatego starsze dzieci pokonają ją bez przeszkód.
W Jedwabnie około 1375 roku Krzyżacy zbudowali zameczek myśliwsko ? obronny. Powstał on na miejscu dawnego gródka galindzkiego. Najwcześniejszą wzmiankę o Jedwabnie, z roku 1383, znamy z dokumentu dotyczącego budowy zamku w Nidzicy, który mówi, iż do jego zbudowania wykorzystano wapno pochodzące z okolicznych wyrobisk. Zajmowali się tym bartnicy, których aż osiemnastu dało początek osadzie. We wsi znajdziemy zabytkowy kościół katolicki z 1930 r., budynek byłego szpitala z 1909 r., czy cmentarz ewangelicki na którym spoczywają żołnierze polegli w czasie odwrotu z bitwy pod Tannenbergiem. Duży i dobrze zaopatrzony sklep spożywczy stoi w okolicy, gdzie niegdyś znajdował się wspomniany pruski gród obronny a potem krzyżacki zamek myśliwski i również nie istniejący już kościół ewangelicki.
Wyjeżdżając z Jedwabna skręcamy na prawo, w ul. Olsztyńską, w kierunku zachodnim. Szosa jest uczęszczana, jednak pokonując jedynie ok. 1,5 kilometra skręcamy w prawo, w leśną drogę prowadzącą do wsi Lipniki. Wyjątkowej urody, przyjemna ścieżka wiedzie przez przebogaty, mazurski las. Wieś Lipniki położona jest ok. 2 km od drogi Jedwabno – Olsztyn. We wsi sklep spożywczy oraz nieczynny cmentarz ewangelicki. Lipniki to dawny majątek rycerski, data jego założenia nie jest znana, przypuszczalnie istniał już w czasach krzyżackich. Wieś położona jest w miejscu charakteryzującym się dużą różnorodnością ukształtowania terenu. Mamy tu elementy krajobrazu równinnego, jak i morenowego z licznymi pagórkami i wzniesieniami.
Po przekroczeniu granicy wsi kierujemy się na prawo betonową drogą, jadąc cały czas lasem. Po pokonaniu ponad 2 km., na rozwidleniu dróg skręcamy w lewo gdyż w prawo droga wiedzie do wsi Burdąg. Po pokonaniu ok. 300 m. odbijamy w prawo, jadąc cały czas prosto, aż dotrzemy do drogi asfaltowej. Tu skręcamy w prawo, przejeżdżając w pobliżu turystycznej miejscowości Małszewo leżącej na lewo od drogi. Małszewo to wieś położona 6 km. na północ od Jedwabna, nad brzegiem jeziora Małszewskiego, lokowana w 1383 r. Zabudowa rozciągnięta jest wzdłuż linii brzegowej jeziora. Znajdziemy tu drewniane domy z XIX wieku i odbudowaną karczmę z XVIII wieku. W sąsiedztwie karczmy, nad strumieniem, stoi drewniany młyn wodny, nieopodal którego znajduje się zabytkowa lipa – pomnik przyrody. W pobliżu Małszewa, przy leśnej drodze ze wsi do Dłużka, położona jest Zamkowa Góra. Inne nazwy to Duża Góra i Zaklęta Góra ? znajdowało się tam, jedno z dwóch w gminie Jedwabno – grodzisko pruskie Galindów. Na południowym krańcu wsi znajdują się stawy rybne oraz siedziba Jachtklubu – ośrodka szkoleniowo-wypoczynkowego. Na północnym krańcu widnieje osiedle domków letniskowych.
Jadąc dalej już po utwardzonej nawierzchni, po lewej stronie mijamy jezioro Małszewskie ciągnące się tu wzdłuż trasy niezwykle atrakcyjnej pod względem krajobrazowym. Pokonując 2 km. skręcamy w lewo i wjeżdżamy do miejscowości Burdąg. Wieś położona 4 km na północ od Jedwabna, przy drodze Pasym – Jedwabno, na przesmyku między jeziorami Małszewskim i Burdąg. To mazurska, stara wieś lokowana w 1383 r, obecnie murowana wciąż bogata drewnianymi domostwami, pierwotnie wybudowana na planie wielodrożnicy. Jest tu cmentarzysko średniowieczne w północnej części wsi przy jez. Małszewskim, znanych jest kilka informacji o cmentarzyskach z wczesnej epoki żelaza i wczesnośredniowiecznych, niestety bez bliższej lokalizacji. Nad obu jeziorami widać domy letniskowe. Zobaczyć tu można budynek szkoły z lat 20-tych XX wieku, kapliczkę z początku XX wieku, odwiedzić gospodarstwo agroturystyczne ?Tadaj i Janina?. Jest tu także Ośrodek Wypoczynkowy Instytutu Farmaceutycznego.
Kiedy już znajdziemy się w miejscowości, kilka metrów dalej skręcamy w prawo koło przystanku PKS, naprzeciwko którego znajduje się sklep spożywczy. Jadąc dalej, po prawej stronie, na północny – zachód od jeziora Małszewskiego i na południowy – wschód od jeziora Burdąg znajduje się utytułowana karczma ?Jagienka?, gdzie można zjeść prawdziwie regionalny posiłek. Wyjeżdżając ze wsi, po lewej czeka zachwycająca panorama na jezioro Burdąg. Za wsią w kierunku Jedwabna, po prawej stronie leży dawny cmentarz ewangelicki z zabytkowymi nagrobkami. Niedaleko, wędrując po tej samej stronie drogi dotrzemy do bunkra, będącego śladem tzw. Szczytnowskiej pozycji umocnionej z okresu II wojny światowej.
Dalsza część trasy, aż do końca wiedzie po drodze asfaltowej. Około 1,5 km za Burdągiem, po lewej stronie miniemy kolonię wsi Burdąg nazywanej potocznie ?Cyrkiem? – znajdowała się tam niegdyś ferma drobiu. Za lasem, również po lewej stronie będzie okazja do obejrzenia hodowli owiec. Do zakończenia wycieczki pozostało już tylko 1,5 km, gdyż za chwilę dotrzemy z powrotem do Jedwabna. Tu możemy się posilić w Zajeździe Mazurskim i wrócić na parking.
Kolejne szlaki na niezapomniane, rowerowe eskapady ostępami, polami, przez nieistniejące wsie w opracowaniu
